Sąd Okręgowy

(…) Budowla ta, znana w mieście p. n. „pałacu Paca“, należy obecnie do rządu. Pierwotnie stał w tem miejscu tylko frontowy gmach, wystawiony w drugiej połowie XVII wieku przez ks. Janusza Radziwiłła, który upamiętnił swoją rezydencję hucznymi zabawami, balami i szulernią. U bram tego pałacu nastąpiło w dniu 3 listopada 1771 roku porwanie Stanisława Augusta Poniatowskiego, który wracał z odwiedzin od księcia kanclerza Czartoryskiego, zajmującego gmachy te z licznym swoim dworem. Dopiero w roku 1824 nabył tę posiadłość od Radziwiłłów Ludwik Pac, b. generał, który zrujnowane gmachy przebudował, według planów Hen­ryka Marconiego sporządzonych, jednak na zasadzie własnych wskazówek. Front na nowo wystawiony ma bramy w pół­kole zagłębione, ozdobione wielką płaskorzeźbą Ludwika Kaufrnana, ucznia rozgłośnego Cano wy. Płaskorzeźba przedsta­wia konsula rzymskiego Tytusa Quinta Flaminiusza, ogłasza­jącego na igrzyskach w Koryncie swobodę miast greckich po wojnie macedońskiej. W projekcie było wzniesienie w tern wgłębieniu grupy rzeźbionej.

W tym pałacu, w oficynie, za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego, przemieszkiwał i miał swoją pracownię, znakomity w tym stuleciu ma­larz, Szymon Czechowicz, który jako tercjarz, u Kapucynów w dniu 21-go lipca 1775 roku zakończył życie. Od 1835 roku pałac Paca przeszedł na własność skarbu i kilka­krotnym ulegał przeróbkom i odnowieniom. Od roku 1875, to jest od czasu reformy sądowej, pomieszczono tu wszyst­kie wydziały sądu okręgowego, oraz biura rejentów hipo­tecznych, jako też biura i księgi hipoteczne. Właściwie na pałac ten składa się kilka gmachów i dziedzińców, i tak: od frontu przy ulicy wznoszą się dwa pawilony, połączone z sobą opisaną wyżej półkolistą podwójną bramą, w głębi dziedzińca po za skwerem — główny, będący ongi właści­wym pałacem i dobudowana oficyna po lewej jego stronie, w której znajduje się wydział hipoteczny -— z frontem od drugiego dziedzińca. Tyły tej posesji łączą się z gmacha­mi od” ulicy Bielańskiej. Zaznaczyć tu jeszcze należy, że sale w głównym korpusie ozdobione są pięknymi malowidła­mi, pochodzącymi z czasów Paca, a sala posiedzeń sądowych podzieloną jest na trzy nawy, dwoma szeregami pięknych kolumn. (…)

Powyższy tekst i ilustracje stanowią fragment przewodnika po Warszawie: Ilustrowany przewodnik po Warszawie : wraz z treściwym opisem okolic miasta; Andriolli, Michał Elwiro (1836-1893) Ilustracje, Illinicz-Zajdel, Ludomir (około 1858-1904) Ilustracje; Warszawa : Redakcja “Wędrowca”, 1893 (Warszawa : S. Sikorski)