(…) Obok kościoła Archikatedralnego Św. Jana przy ulicy Ś-to Jańskiej, idąc w stronę rynku Starego Miasta, stoi kościół X. Maryi Panny Łaskawej. Świątynia ta wzniesiona została w roku 1626. Front kościoła zbudowany jest w stylu baroku jezuickiego. Świątynię tę odznacza prześliczna wieża w stylu renesansowym, ¿¡budowana od dziedzińca przy prezbiterium. Wieża ta, bez ładnej wątpliwości, jest najpiękniejszą w Warszawie. Wnętrze świątyni renesansowe, posiada dwie nawy: główną znacznie wyższą i boczną po stronie lewej niższą. Charakterystyczną jest kopula po nad absydą prezbiterium o przecięciu elipsy.
W ołtarzach i na ścianach znajdują się dobre obrazy, po większej części pędzla Czechowicza. W ołtarzu wielkim jest obraz Chrystusa ukrzyżowanego, zaliczony do najlepszych dzieł Szymona Czechowicza, odnowiony przez Blanka. W nawie bocznej, w miejscu przy kruchcie, tworzące rodzaj kaplicy, znajduje się figura Ukrzyżowanego Chrystusa, dalej ołtarz św. Jana Nepomucena i św. Józefa Oblubieńca, oba z obrazami pędzla Czechowicza. Ostatni ołtarz przy zakrystii zawiera słabszy obraz Naj. Maryi Panny Łaskawej. W głównej nawie, przy ścianie, od strony kościoła św. Jana, jest ołtarz z obrazem świętego Józefa Kalasantego, przypisywany też Czechowiczowi, lecz nieco gorszy. Na ścianie głównej nawy po nad arkadami nawy bocznej wiszą dwa wielkie i bardzo dobre obrazy, przedstawiające św. Józefa Kalasantego i św. Jana Nepomucena, oba wielkich zalet obrazy Czechowicza. Na ścianie lewej prezbiterium wisi dobry obraz Zesłania Ducha Św., pędzla Jana Bogumiła Plerscha, malarza, zm. 1817 r. Z pomników na wspomnienie zasługują: w nawie bocznej przy pierwszej arka (Izie umieszczono maleńkie pomniezki z popiersiami Stanisława Konarskiego (fi773) i Onufrego Kopczyńskiego (f 1817).
Obok ołtarza S-go Krzyża stoi piękny architektoniczny z marmuru czarnego ołtarzowy pomnik Jana Tarły (f 1750), odnowiony w roku 1865 przez Faustyna Cenglera, artystę – rzeźbiarza. W arkadzie zaś przy ołtarzu Naj. Maryi Panny Łaskawej niedawno pomieszczono piękny pomnik dla Macieja Kazimierza Sarbiewskiego (fl640), z marmuru czarnego, z popiersiem poety, odlanym z brązu i z płaskorzeźbą, wyobrażającą uroczystość uwieńczenia Sarbiewskiego przez papieża, dłuta J. Kryńskiego. Nadto w nawie głównej są pomniki, w murowane w ścianie po- stronie prawej księży Pijarów: Kajetana Kamińskiego (f1842) i Edmunda Andraszka (fi837), znanych zaszczytnie z prac pedagogicznych. Obok ambony znajduje się pomnik Józefa Gołuchowskiego, znanego filozofa, profesora i wzorowego rolnika, z napisem nieco dziwacznym. Na chórze, na którym odbywają się co niedziela śpiewy artystyczne amatorskie, zawieszono kilka portretów kierowników tych chórów, a między niemi zasłużonego w tym kierunku Wacława Prohazki, rodem Czecha.
Kościół ten, niegdyś bogaty, dziś należy do uboższych, nie posiada nawet marmurowej posadzki, lecz zwykłą drewnianą podłogę. W kruchcie tego kościoła zwracają uwagę dość oryginalne, choć nie wyrobione artystycznie, wykute z kamienia postacie zwierząt. (…)
Powyższy tekst i ilustracje stanowią fragment przewodnika po Warszawie: Ilustrowany przewodnik po Warszawie : wraz z treściwym opisem okolic miasta; Andriolli, Michał Elwiro (1836-1893) Ilustracje, Illinicz-Zajdel, Ludomir (około 1858-1904) Ilustracje; Warszawa : Redakcja “Wędrowca”, 1893 (Warszawa : S. Sikorski)