Cerkiew Św. Trójcy.

(…) Świątynie obrządku wschod­niego różnymi czasy w różnych gmachach Warszawy znajdo­wały pomieszczenie, nie stałe jednak i niepewne jutra. Do­piero ze wzrostem zamożności wyznawców, tym samem i skła­dek wnoszonych na budowę cerkwi, postanowiono obrać sobie stałe miejsce i w tym celu za hojnym przyczynieniem się kupca Stefana Dobrycza, nabytą była posesja przy ulicy Po­dwale, w dziedzińcu której wzniesiono, podług planu Jakóba Kubickiego, w roku 1817 cerkiew pod wezwaniem Św. Trójcy, i urządzono osobną gminę. Gmina i kościół pod względem hierarchii zależały od grecko-wschoduicli arcypasterzy Buko­winy, Węgier i Grecyi, aż do roku 1825, poczem przeszły pod władzę synodu petersburskiego, a bezpośredni zarząd archidiecezji Mińskiej, zaś w 1827 roku archidiecezji wołyńskiej. Parafia składała się ogółem z 720 osób wyłącznie stanu ku­pieckiego.

W roku 1829 ustanowiony został osobny dekanat warszawski, pod którego zawiadywaniem zostawały wszystkie cerkwie w Królestwie. W roku 1840 ukazem cesarskim dekanat czyli biskupstwo zamienione zostało na dzisiejsze arcybiskupstwo, dawniej noszące nazwę Warszawskiego i Nowo-gieorgiewskiego, a obecnie Chełmsko-Warszawskiego.

Sam gmach cerkiewny przedstawia się z wewnątrz jako budowla regularnie czworokątna, sklepiona i dzieli się na trzy części. Ołtarz z ikonostasem bogato złoconym, zdobnym w cztery rzędy obrazów religijnych i wizerunków, świętych kościoła wschod­niego, z pomiędzy których wyróżniają się obrazy Trójcy Prze­najświętszej, Wieczerzy Pańskiej i Zwiastowania N. P. Maryi. Część środkowa świątyni posiada piękny obraz bizantyjski, ujęty w ramy marmurowe w formie ołtarza, po za nią w czę­ści trzeciej, odgrodzonej balustradą, znajduje się chór dla śpie­waków cerkiewnych. Aparaty i utensylja liturgiczne zwracają uwagę, jako niezmiernie bogate, a nadto przed ikonostasem stoją dwie oryginalne chorągwie w formie sztandarów, wykute z blachy wyzłacanej na złoconych drzewcach. (…)

Powyższy tekst i ilustracje stanowią fragment przewodnika po Warszawie: Ilustrowany przewodnik po Warszawie : wraz z treściwym opisem okolic miasta; Andriolli, Michał Elwiro (1836-1893) Ilustracje, Illinicz-Zajdel, Ludomir (około 1858-1904) Ilustracje; Warszawa : Redakcja “Wędrowca”, 1893 (Warszawa : S. Sikorski)