Ulica Nowomiejska, zwana także Gołębią, jest to jedna z najdawniejszych ulic naszego miasta, tak dawną może jak Warszawa, lud ją zowie dotąd uporczywie Gołębią, chociaż od wieków, to jest od powstania Nowego miasta ma sobie nadane stale nazwisko Nowomiejskiej, bo od Starego do Nowego miasta prowadziła. Być może, że istniejący targ na gołębie, lub też znajdujące się dokoła gołębniki — dały jej tę nazwę.
Przy ulicy tej stanął pierwszy zakład dobroczynny w Warszawie, starożytny Szpital Ś-go Ducha, istniejący już od r. 1388. Tu także była pierwsza łaźnia parowa, która stała tam, gdzie dziś jest posiadłość Nr. 4 oznaczona. Miasto Gdańsk, znakomite ongi w dziejach handlu, miało tu swoje składy towarowe w domu pod Nr. 18, dotąd „Gdańską piwnicą“ zwanym. — Mur Miejski. Pod względem archeologicznym zasługują na uwagę przy tej ulicy zachowane szczątki dawnych murów, jakimi Warszawa była niegdyś otoczona. Szczątki te mianowicie, widoczne są w tyłach domów pod Nr. 166 i 163, gdzie przedstawiają całą formę i stan tych zabytków odległej starożytności, Od strony dziedzińców jest to stary, poczerniały, półokrągły mur, którego dalszy ciąg widzimy od ulicy u góry ozdobnym zazębieniem otoczony, z daszkiem, ku chodnikowi nachylonym, oraz gładką ścianą, dwoma otworami u góry zaopatrzoną. Wszystko to razem stanowi najbardziej zewnętrzną połowę Bramy Nowomiejskiej od strony Wisły. Skarpa od ulicy, daszkiem nakryta, jest murem samej bramy, na którym wspierało się jej sklepienie, a ściana z dwoma okienkami stanowiła mur wewnętrzny, okalający pierwszy zewnętrzny dziedziniec bramowy. Zwracamy się znowu w kierunku kościoła Świętego Ducha i wchodzimy na ulicę Mostową, łączącą Pilicę Freta z ulicą Boleść, która dochodzi do brzegów Wisły.
Powyższy tekst i ilustracje stanowią fragment przewodnika po Warszawie: Ilustrowany przewodnik po Warszawie : wraz z treściwym opisem okolic miasta; Andriolli, Michał Elwiro (1836-1893) Ilustracje, Illinicz-Zajdel, Ludomir (około 1858-1904) Ilustracje; Warszawa : Redakcja “Wędrowca”, 1893 (Warszawa : S. Sikorski)