(…) stanowi ostatnią arterię miasta i kończy się u rogatek tejże nazwy, za którymi rozpoczyna się wieś Czerniaków. Prawą stronę ulicy zajmują obszerne zabudowania Koszar Jazdy, konsystującej w Warszawie, magazyny, stajnie i t. p. Koszary te noszą nazwy : naprzód „Koszar kirasyerskich“, chociaż kirasyerzy tam wcale nie stoją, ale do ostatnich czasów stał pułk huzarów grodzieńskich gwardii; dalej rozkładają się szeroko Koszary Ułańskie. Naprzeciw nich wznoszą się czerwone od cegły, silnie zbudowane, obszerne, z wysokim kominem ceglanym, gmachy Nowego Wodociągu. Maszyny przy pomocy t. z smoka, znajdującego się znacznie dalej, bo aż pod wsią Siekierki, czerpią wodę z Wisły i posyłają ją do stacji filtrów przy ulicy Koszykowej. Praca tu trwa dzień i noc, bez wypoczynku i bez przestanku. Ulica Czerniakowska ku końcowi przybiera cechy na pół sielskie. Przed niskimi, drewnianymi domkami, o dachach gontem krytych, nieraz szmaragdowym mchem umajonych, siedzą dzieci i kumoszki głośno rozmawiające. Po ulicach włóczą się kury i gęsi; czasem dziewczyna ugania się za gromadą prosiąt. Psy drzemią na słońcu, a przez niezabudowane place od strony Wisły, widać jej płowe fale i liczne gromady amatorów rybołówstwa, jak z wędkami w bezmyślnym zadumaniu patrzą na wodę, oczekując zdobyczy. Z ulicy Czerniakowskiej, przez Agrykolę dolną, ciągnącą się wśród koszar wojskowych, dostać się można do parku Łazienkowskiego, a stąd już z łatwością do stron ruchliwych i bogatszych miasta. (…)
Z ulicy Smolnej, idąc ulicą Czerniakowską, przy zbiegu tejże z ulicą Ludną, wznoszą się obszerne gmachy Fabryki Gazu Oświetlającego, godne zwiedzenia. Z ulicy Rozbrat, będącej niejako przedłużeniem Smolnej i ciągnącej się po za „Frascati“, przez Górną lub Fabryczną, wreszcie przez puste place, których tu jest jeszcze bardzo wiele, a niektóre z nich zasadzone ogrodowiznami, lub nawet zasiane zbożem, przedostać się można na ulicę Czerniakowską, a z tej przez zaułek Okrąg, lub dalej przez uliczkę Mączną na Solec. Zaułki wzmiankowane nie mają bruku, a nawet są nieoświetlone w nocy latarniami i złą w okolicy cieszą się sławą. Ulicę. Czerniakowską i Rozbrat łączy też ulica Szara, na rogu tych ulic wznosi się Wielki Budynek, należący do współki budowy domów dla rzemieślników. Współka ta wybudowała przed 30 lat trzy takie domy, a dziś dwa są jeszcze jej własnością. W domu tym mieści się ochrona IV imienia małżonków Neubanerów, oraz czytelnia bezpłatna i kasa groszowa. (…)
Powyższy tekst i ilustracje stanowią fragment przewodnika po Warszawie: Ilustrowany przewodnik po Warszawie : wraz z treściwym opisem okolic miasta; Andriolli, Michał Elwiro (1836-1893) Ilustracje, Illinicz-Zajdel, Ludomir (około 1858-1904) Ilustracje; Warszawa : Redakcja “Wędrowca”, 1893 (Warszawa : S. Sikorski)