Oddziaływanie skupienia warszawskiego

(…)

Oddziaływanie Warszawy na kraj cały, jako skupienia ludnościowego, po­siada swoje oblicze zarówno gospodarcze, jak i kulturalne. O gospodarczej stronie zagadnienia, a przede wszystkim o udziale w spożyciu artykułów kra­jowych, w przewozach kolejowych i t. d. była już mowa. Promieniowanie Warszawy jako ośrodka, w którym grupy najaktywniejsze kulturalnie są

Tablica 45

Liczba osób, przybywających do Warszawy na pobyt czasowy

Źródło: Dane Wydziału Statystycznego Zarządu Miejskiego m. Warszawy

szczególnie silnie reprezentowane, oraz do którego wędruje młodzież z całej Polski, celem kształcenia się — stanowi przedmiot szeregu rozważań, zawar­tych w następnym rozdziale.

Na tym miejscu pragnę tylko uchwycić rozmiary przepływu ludności przez Warszawę, a więc kontaktów ludności prowincji ze stolicą. Miasta sto­łeczne odznaczają się szczególnie dużym udziałem osób, czasowo przebywają­cych, w stosunku do całej ludności. New York np. gości co dzień w hotelach około 300.000 przejezdnych, co stanowi prawie 5% jego całej ludności.

Ludność, przebywająca w Warszawie w dniu spisów, jest na ogół większa od liczby stale zamieszkałej, mimo że warszawianie dużo podróżują i spędzają wiele czasu poza miastem rodzinnym. Spis 9.XII.1931 r. wykazał 1.170.537 ludności stale zamieszkałej, a 1.178.914 ludności „obecnej”, t. zn. znajdującej się w dniu spisu w murach stolicy, niezależnie od jej przynależności gminnej.

Warszawa nieustannie wymienia mieszkańców z prowincją. Z zestawie­nia 45 widać, jak znaczny jest ten obrót, wyrażający się w liczbie przybyłych i wypisanych do innej gminy. Ponadto przyjazdy czasowe przedstawiają się bardzo pokaźnie. Jeśli przyjazdy czasowe dodamy do liczby przesiedleń się na stałe, otrzymamy za kilka lat ostatnich następujące sumy.

• 1928 r………………….. 392.139
• 1929 r………………….. 402.026
• 1930 r………………….. 379.294
• 1931 r………………….. 258.702
• 1932 r………………….. 243.280
• 1933 r………………….. 262.683
• 1934 r……………………. 312.982
• 1935 r………………….. 391.323

Z liczb tych widzimy, jak wielkie są rozmiary przesuwania się ludności przez stolicę, przy czym część tylko tej ludności pozostaje na stałe. Ujemny wpływ kryzysu zaznaczał się aż do 1932 r., po czym daje się zauważyć nawrót do norm z doby ożywienia gospodarczego. W 1935 r. liczba przybyszów na stałe i na krótki pobyt stanowi 32%, czyli prawie trzecią część ludności z po­czątku roku.

Trudno, oczywiście, dociec, jaką rolę odgrywają wędrówki do Warszawy w całokształcie ruchu ludności w kraju. Rola ta musi być jednak bardzo do­niosła. Tym bardziej, że statystyka obejmuje tylko tych, którzy dopełnili obo­wiązku meldowania. Liczba tych, którzy zatrzymywali się w hotelach, podana w tablicy 45, niewątpliwie odpowiada rzeczywistości. Natomiast wiele osób, zatrzymujących się w mieszkaniach prywatnych, nie dopełnia obowiązku meldunkowego. Tak samo różne wycieczki tłumne (szkolne, czy inne) korzy­stają z przygodnych noclegów. Wreszcie należałoby mieć jeszcze na uwadze osoby, zupełnie przelotnie odwiedzające stolicę — na parę godzin, dla zała­twienia interesów, a przybywające z miast takich, jak Łódź na przykład.

Bardzo ważną rolę odgrywa Warszawa, jako miejsce stałego czy chwilo­wego pobytu cudzoziemców. W 1934 r. odwiedziło Polskę 87.100 cudzoziem­ców, z tego 29.900, czyli 34,3%, przebywało w Warszawie. Z 2.470 tysięcy dni, spędzonych przez tych cudzoziemców w Polsce — 884 tys., czyli 35,8%, przypada na stolicę. (…)

Powyższy tekst i ilustracje stanowią fragment książki: Warszawa jako stolica Polski; Stanisław Rychliński; Wydawnictwo biura ekonomicznego zarządu miejskiego W M. ST. Warszawie 1936.