(…) Nie wiadomo skąd powstała ta nazwa. Pokój ten wybity tkaniną piękną, białą, morową, srebrem przetykaną, ramami materialnymi w duże kwiaty seledynowego koloru. Pierwsza tkanina zżółkła, druga spłowiała. Pod samym gzymsem, bogato ozdobionym gipsowymi wypukłorzeźbami, na wszystkich czterech ścianach widnieje napis łaciński pochodzący z czasów budowy pałacu:
Hi motus animorum, atoque haec certarnina tanta pulveris exigid tactu, compresse quiescunt.
Nunc cereri torta redimitas témpora quercu. Det motus incompositos et carmina dicat.
Cyniphi toide… hirci setasque con… jantes usum in castrorum et miseris velamina.
Arcutum caput huic tuvi si qua tonum arma dedere: stare loco nescit micat duribus et tremit nr tus.
Gzyms zdobny w konie (trytony), których kopyta w ornamentacyjne liście przechodzą, aa koniach tych dzieciaki z girlandami wieńczą obrazy, które wystawiają różne epizody z życia rolniczego:
- Koń z psem,
- Podbieranie pszczół,
- Zabawa,
- Strzyżenie owiec.
Meble znajdujące się tu: 8 taboretów i kanapa pokryte tą samą materią co i ramy ścian, w duże seledynowe kwiaty; oprócz tego 5 taboretów, których forma zupełnie odpowiada pierwszym, są złocone, ale pokryte inną materią, kanty zaś wyłożone zieloną aksamitną tkaniną. Komoda ozdobiona suto brązami, posiada blat marmurowy w czerwone brunatne żyłki. Na komodzie kałamarz brązowy w kształcie fortecy, z liśćmi i trawą wyrobioną z brązu. Obok dwa wazony majolikowe w środku popiersie z gipsu Jerzego Ossolińskiego (ur. 1595 f 1650 w Warszawie).
Dwa stoliki z blatami malowanymi na czerwonych złoconych nogach. Na jednym przedstawione jest polowanie na lisa, na drugim — na jelenia. Rysunek szkoły holenderskiej.
Tylko przy scenie myśliwskiej z lisem widzimy jednego Strzelca. Świat roślinny malowany dosyć prymitywnie.
W rogach od ogrodu stoją dwa zegary w szafach lustrzanych, każda jednak z innymi ornamentami, a nawet szafka zegarowa po prawej stronie od wejścia ma boki obite safianem, wyciskanym w desenie, na jednym z nich napis u dołu w małym owalu wyryty na szybie lustra.
Jedno zwierciadło wisi nad kominkiem marmurowym i jedno między oknami o sześciu tafelkach.
Pod nim na starożytnej komodzie stoi popiersie Jerzego Ossolińskiego. Przed kanapą stolik składany, wybity srebrem—przetykaną materią. Służył do gry i oprócz czterech wydrążeń narożnych na świeczniki, ma jeszcze inne cztery na marki lub pieniądze.
Na plafonie „Lato“. Dzieci igrają i bawią się z Delfinami lub trytonami: Kobieta podaje młodzieńcowi habrowy wieniec.
Trzy obrazy Franciszka Silvestra :
- „Latona z dziećmi i mężami przemienionemi w żaby“ (N. 539).
- „Venus spuszczająca się w odwiedziny do Wulkana (544).
- Pluto porywający Prozerpinę (545)
Oraz:
- Portret Augusta Mocnego (536).
- Portret Ludwik XIV kopia z obrazu Mignarda (535).
- Portret Anny Jagiellonki z napisem: (540) Anna Jagiellonia D. Gr. Regina Poloniae etc.
- Portret Stefana Czarneckiego, Hetmana polnego koronnego, (obraz szkoły holenderskiej), Î59X48 centymetrów) dobrze już sczerniały, ale malowany świetnie (541).
- Dwa współczesne gobelinowe portrety.
- „Portret Maryi Leszczyńskiej” obrazek niewielki w złoconych ramach i Ludwika XVI.
Przy przeciwnej ścianie mieszczą się dwie szafy, podobno przerobione z dawnych już zniszczonych szaf, są znakomicie brązami inkrustowane. Ozdoby na nich renesansowe, ładnie wykończone. W środku wiele bardzo cennych przedmiotów. W szafie po prawej stronie znajdują się szable Batorego, Zygmunta III, Szczęsnego Potockiego. .
Szabla Chodkiewicza na Turkach zdobyta z napisem : Chocimskie traktaty zawarte przed laty. Na tejże szabli jest cały szereg dat nazwisk i rysunków; oznaczają one w czyje ręce przechodził ten oręż po śmierci dzielnego wodza.
Strona odwrotna głównie nosi rok 1621 (Traktat chocimski), następnie napis: Sigismundo 3-tio Rege Poloniae na wierzchu rękojeści znajduje się monogram (S. A.) Stanisława Augusta. Stalowe jelce, wyłożone złotem z herbem królewskim „Ciołek“ (Poniatowskich).
Szabla Batorego w pochwie aksamitnej karmazynowej posiada znakomity profil króla, złotem inkrustowany na ostrzu. Szabla Szczęsnego Potockiego— jest tylko po nim pamiątką, ofiarowaną jednemu z żołnierzy, który mu życie w walce z tatarami ocalił. Nabyła ją hr. Augustowa Potocka od potomków tego bohatera, nobilitowanego później za staraniem Potockiego. Na niej dwa herby: większy złocony „Pilawa“, drugi właściciela.
Taca srebrna, dar Gdańszczan królowi Janowi (0.77X0,692 m.). Tacę te, zaginioną, odnalazł August hr. Potocki w Petersburgu u spadkobierców malarza Orłowskiego i nabył do zbiorów wilanowskich. Taca gdańska ofiarowana królowej Maryi Kazimierze.
Trąba myśliwska z kości słoniowej z herbem i popiersiem Jana III, jest wyrobem z XVIII w. saskim, napis podrobiony: Joannes Sobiesky, III D. G.MDCLXXXIII.Rex Poloniae es Al. D: Litkvn(sic)
Srebrna buława Chodkiewicza pozłacana (długość 0.72 m.).
Na najwyższej półce stoi kubek z kości słoniowej na nim portret Augusta II i rok 1697, herby Rzeczypospolitej, oraz dokoła portretu napis łaciński Augustus Rex Poloniae etc.
Dwie małe tacki srebrne z XVIII w. Talerz sześcioboczny srebrny z wizerunkiem Sobieskiego.
Talerz okrągły.
Dwa kufle z kości słoniowej: Jeden z brązowym okuciem drugi z popiersiem Augusta z aniołem głoszącym sławę i herbami Saskimi. — Drugi wyłącznie z kości znakomitej roboty, dekorowany wieloma dziećmi, bawiącymi się, zamiast nóżki ma również zgiętego chłopczyka.
Kubek srebrny z pokrywą. Kielich srebrny. Czaszka. Szkatułka mała w rodzaju tabakierki. Dwie małe tacki i t. d.
W szafie po lewej stronie górną półkę zajmują naczynia szklane amarantowe, z brązami, z nich siedem sztuk większych o różnych formach i kilkanaście sztuk drobniejszych.
U dołu taca srebrem, perłową macicą i szyldkretem inkrustowana, po środku herb Rzeczy-pospolitej z herbem Sworsiów. Niżej nieco widzimy piękny klosz do owoców o ładnym srebrnym grubo złoconym postumencie.
Relikwiarzyk Jana Kazimierza.
Majolika z epoki Empire z brązami.
Misternej roboty muszla w brąz oprawna z trzema amorkami z kości słoniowej.
Lampka szklana bronzami ozdobiona na ptasiej nodze, u dołu z srebra wyrobiona cecha i takaż ładna szkatułka. Cacka. Dwie kolasy, jedna załoźena w konie; dwie toalety, kółko do przędzenia, dwa krzesełka, wózek dziecinny, kałamarzyk— mają być zabawkami dzieci króla Jana. Jednak są to rzeczy o ile z wyrobu sądzić można daleko późniejsze. (…)
Willanów, Czerniaków, Morysin, Gucin, Natolin : wraz ze szczegółowym spisem 1000 obrazów z galeryi willanowskiej : ilustrowany przewodnik po Warszawie i okolicach : W. Czajewski, 1893